Veel toeristen komen in Krakau zoeken naar de filmlocaties van Schindler’s List. De film dateert alweer uit 1993 en won toen maar liefst zeven Oscars. In een magistrale regie van Steven Spielberg wordt het ondernemerschap van de Duitse zakenman Oskar Schindler verteld, en hoe hij daarbij het leven van meer dan duizend joden redde in Krakau tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tip: bekijk de film vóór je naar Krakau komt!
De impact van de film
Hollywood heeft bijgedragen tot het vertellen van het drama van de Poolse joden. De impact van de film op de stad en zeker op de wijk Kazimierz bleek fenomenaal. In deze wijk kwam je niet meer in de naoorlogse periode: voorheen woonden er 65.000 joden in Kazimierz, nu nog enkele honderden. De meeste (appartements)gebouwen stonden na de oorlog leeg, takelden af en de wijk was een ruige buurt geworden.
Maar dankzij de film werd de wijk weer opgewaardeed in de jaren ‘90 door kunstenaars en bohemiens, en nu vind je hier de leukste designer winkels, cafeetjes en hotels. Veel bezoekers gaan graag op zoek naar de plekken waar de film is opgenomen en dus begonnen reisorganisaties in Krakau rondleidingen van de filmlocaties aan te bieden. De locates liggen verspreid over drie wijken: Stare Miasto (de oude stad), Kazimierz en Podgórze. Ook de gegidste fietstocht komt langs de meeste locaties. Je kan ook zelf een fiets huren en erop uit trekken.
Ten slotte heeft ook de stad besloten om in de voormalige fabriek van Schindler een museum te openen. Het museum belicht de situatie in de stad tijdens de bezetting 1939-’45 en brengt hulde aan Oskar Schindler en alle slachtoffers van de Holocaust. We lijsten de meest herkenbare plaatsen uit de film voor je op:
Filmlocaties in de oude stad
Krakau Centraal Station (LINK)
Het perron van het oude stationsgebouw wordt enkele keren in de film getoond. Nu is het oude stationsgebouw een museum voor tijdelijke tentoonstelligen geworden en stoppen de treinen wat verderop in het gloednieuwe station bij Galeria Krakowska.
De Mariabasiliek (grote markt) (LINK)
De hoofdkerk van Krakau bleek de enige plek te zijn waar het voor joden veilig was om handel te drijven. Dat mocht niet meer voor hen in het openbaar. Hoewel de film in zwart-wit is, herken je op de achtergrond het eeuwenoude altaarstuk van Veit Stoss, een meesterwerk op zich.
Ulica Straszewskiego 7 (naast parkgordel “planty”, dicht bij het kasteel)
In dit huis woonde Oskar Schindler ook echt, niet alleen in de film. Rijke joden werden uit hun woning ontzet en moesten naar het getto en Schindler mocht er zijn intrek nemen. Hij komt uit het gebouw en merkt de assen in de lucht van de verbrande lijken verderop in het werkkamp. Op de achtergrond zie je duidelijk de torens van de kathedraal op de Wawel heuvel. De scenes in het appartement zijn ook werkelijk hier gefilmd, er is geen set voor gebouwd. Alle originele deuren, stuckwerk en vloeren waren nog zoals in de oorlogsjaren, enkel het meubilair werd aangepast.
Ulica Poselka
In de film ruimen joodse dwangarbeiders hier sneeuw en één van Schindler’s arbeiders wordt omgebracht.
Filmlocaties in Kazimierz
Ulica Szeroka
Dit langgerekte plein komt meerder keren voor in de film. Het werd in de film bedoeld om het plein in het getto uit te beelden, dat in realiteit in Podgórze aan de overkant van de rivier lag, maar nu dus gefilmd in Kazimierz. Je hekent de partonen van de zeven-armige kandelaar in de omheining op de achtergrond en de Remu synagogue. Ook de oude synagogue beneden aan het plein komt in beeld.
Het binnenplein tussen Józefa straat (nr. 12) en Meiselsa straat (foto bovenaan)
Het is een van de meest pittoreske steegjes in deze wijk. Spielberg vond dit de perfecte setting om te filmen hoe de joden uit het getto werden verdreven in maart 1943. Koffers worden in de film van de balustrade naar beneden gegooid en aan de trap bij de boog is er een jongetje dat een joodse vrouw en haar dochtertje nét niet verklikt aan de patrouilles.
De Pilsudski-brug op ulica Krakowska
Deze brug is een prachtige blauw-grijze brug van staal in een boogvorm en verbindt Kazimierz met Podgórze. Joden trokken over de brug om in het getto te komen. De opnames zijn in de omgekeerde richting gemaakt om teveel moderne elementen uit het beeld te weren.
Filmlocaties in Podgórze
De “Deutsche Emaillewaren Fabrik” (DEF) van Oskar Schindler, ulica Lipowa 4 (LINK)
De buitenkant van het fabrieksgebouw waarin Schindler in 1939 zijn productie startte, is niet veranderd. In de film zie je het gebouw een paar keer. Na de film kwamen vele toeristen naar dit gebouw zoeken en de stad opende in 2010 een uitstekende meeslepende tentoonstelling over de bezetting in Krakau en wat dat deed met zijn (joodse) inwoners. Schindler krijgt een speciale plaats en zijn kantoorruimte is deel van de expositie. Het is nu een van de meest bezochte musea in Krakau.
De Lasoty heuvel, Bednarski park
Vanop deze heuvel ziet Schindler de liquidatie van het getto gebeuren- althans in de film – en het meisje met het rode jasje lopen (de enige kleur in een verdure zwart-wit film). Je herkent vanaf dit punt ulica Tarnowska en ulica Sw. Kinga. Het uitzichtspunt ligt in het Bednarski park, bij het verlaten Oostenrijks fort.
Liban steengroeve op ulica za Tor nr. 22 en strafwerkkamp Płaszow bij ulica Kamieńskiego
Aan het begin van de 20ste eeuw behoorde deze steengroeve toe aan de joodse ondernemer Bernard Liban. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd op dit grondgebied, aan de voet van de Krakus grafheuvel, het Duitse strafwerkkamp Płaszow opgericht. In een stukje van de steengroeve bouwde de filmcrew in 1993 de barakken, de prikeldraad en de wachttorens zo goed mogelijk na. Restanten van de fimset zijn er nu nog, inclusief het pad met de nagemaakte grafzerken. Het gebied is enkel erg ontoegankelijk door de overwoekerde natuur en daardoor niet zo veilig. Enkel voor avonturiers.
Meer info:
- https://www.tracesofwar.nl/sights/3782/Steengroeve-Kamp-Plaszow.htm
- https://rangroetjes.com/2019/04/13/abandoned-world-war-ii-nazi-labor-camp-in-krakow-poland/
Guided tour: https://www.getyourguide.nl/krakau-l40/krakau-schindler-sites-kl-plaszow-tour-t188523/
De officiële site die het werkkamp Płaszow herdenkt met een monument ligt wat verderop. Alle originele barakken zijn afgebroken, hier en daar zijn nog fundamenten en zelfs stukken originele grafzerken te vinden op een pad waar de joodse dwangarbeiders dagelijks over moesten. Je geraakt er via de ulica Kamieńskiego. Tegenover de winkel Castorama vertekt een wandelpad naar de voormalige site.
Meer info:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Krak%C3%B3w-P%C5%82asz%C3%B3w_concentration_camp
- https://www.tracesofwar.nl/sights/15753/Concentratiekamp-Plaszow.htm
En buiten Krakau
De tunnels van de riolering waarin joden probeerden te vluchten zitten onder de ulica Ofiar Dabia, maar daar kan je niet in geraken en liggen een heel eind buiten het centrum.
Tyniec
Spielberg liet een scene opnemen in een veld waarbij de torens van de oudste abdij van Polen, Tyniec, te zien zijn. De scene zelf is uiterst droevig, maar de abdijtorens prijken statig op de achtergrond. De abdij is toegankelijk voor bezoek, een ideale bestemming voor een fietstochtje langs de Wisła. Het heeft een winkeltje waarin de Benedictijnenbroeders hun bieren, kazen, zepen en kruidenflesjes verkopen.
Bron: https://www.timetomomo.com/nl/filmlocaties-krakau/